Dobrodziejka z Niska i rodzina Resseguier

Preludium

W centrum Niska, leżącego w północnej części województwa Podkarpackiego, znajduje się od 2013 roku pomnik upamiętniający dobrodziejkę Niska – hrabinę Marię Resseguier z domu Kinsky.

Czas zaboru austriackiego w Nisku

Pomnik ten ma upamiętnić pewną dobrodziejkę, która w znacznym stopniu razem z swoim mężem Olivierem przyczyniła się do rozwoju obecnego miasteczka. A więc cofnijmy się do końca lat. 50-tych XIX wieku, do państwa Austriackiego, a dokładnie do jego północnej części, która nosiła od 1795 roku nazwę Galicja. Będąca przez ponad 123 lat pod zaborami Polska, była jeszcze pod władaniem europejskiej arystokracji. Ziemie i majątki były nabywane przez rodziny, które wywodziły się z danego państwa zaborczego. I tak było także w przypadku Niska. Wiadomo, że te ziemie należały wcześniej do starosty sandomierskiego- Andrzeja Firleja, zresztą on słynął wręcz z wyzysku chłopów w XVI wieku. Wyzyskiwani przez jego rządy chłopi postanowiły rozpocząć bunt, a sprawę rozstrzygnął sam Król Polski Stefan Batory, który wtedy przebywał w Tarnogrodzie. W XII wieku niżańskie Królewszczyzny były pod władaniem rodziny Lubomirskich, potem te ziemie były pod panowaniem rodziny Zamoyskich (Panowali aż do pierwszego rozbioru polski)

Po pierwszym rozbiorze Polski (5 sierpnia 1772 roku- I rozbiór polski). Tereny ziemi niżańskiej stały się częścią funduszu religijnego zwane jako dobra kameralne, potem rząd cesarski państwa austriackiego wystawił te tereny na licytację. Pierwszym nabywcą Niska został łowczy dworu Bar. Karol Reichenbach (Za jego dzieło można uznać, budowę kanału, który nazywa się dziś Barcówką), a sam folwark Sopot został wykupiony przez hrabiego Eugeniusza Kińskiego. Sam Hrabia jest postacią dosyć nietuzinkową, która wymaga osobnego artykułu. A w 1867 roku majątek Nisko został wykupiony przez hrabiego Rogera Resseguier de Miremont.

Eugeniusz Kinsky i jego córka Maria Teresa

Był właścicielem folwarku Sopot, był rodzonym ojcem przyszłej hrabiny Marii Teresy Kinsky. Przyszedł na świat w 1818 roku. Wywodził się z jednych z zasłużonych, starych czeskich rodów. Jak większość dobrze urodzonych w tej rodzinie młodzieńców otrzymał świetne wykształcenie, które obejmowało naukę rysunku, muzyki, jazdy konno, szermierki oraz obowiązkowo w tym czasie języka francuskiego. Później jako młody student zaczął studiować w kierunku ekonomia, oraz odbył także podróż do Francji i Anglii. Edukacja i podróże w znacznym stopniu doprowadziły do tego, że jego poglądy na świat stały się bardziej postępowe. Młody hrabia był człowiekiem bardzo inteligentnym o szerokich horyzontach, wolnym od przesądów politycznych i jego osobistych uprzedzeń. Jako już człowiek dorosły objął mandat posła w parlamencie galicyjskim. Swoje obowiązki wykonywał bardzo sumiennie i zarazem z wielkim zaangażowaniem. Warto też przytoczyć jego słowa z mowy “Zadanie Posła” wygłoszonym w tym czasie na posiedzeniu plenarnym. Owym zadaniem posła Kinskiego, było reprezentowanie interesów swojego państwa, a nie samych interesów osobistych. Poseł nie miał być obrońcą, lecz miałby być sędzią, który rozstrzyga. Ilu jest dokładnie ludzi myślących identycznie jak Kinsky, między współczesnymi rządzącymi, odpowiedź jest taka, że nie ma takiego polityka jak Eugeniusz Kinsky, wszyscy obecni posłowie w sejmie reprezentują albo interesy obcego państwa lub osobiste. W 1848 roku Kinsky poznaje Marię Zauer, była córką zwykłego górnika kopalni soli. Jaka była ich dokładna historia ich poznania się oraz co zwykła dziewczyna zobaczyła w hrabiemu jest to materiał na osobną historię?. Jedno jest pewne, że owocem tej miłości była ich córka Maria Teresa Julia z kinskych Resseguier. Urodziła się 12 kwietnia 1849 roku w austriackim uzdrowisku Ischl. Prócz samej Marii rodzina kinskych miała jeszcze pięcioro dzieci. Mając 19 lat poślubiła Oliviera Resseguier de Miremont, którego jego ojciec Roger był od 1867 roku właścicielem Niska.  Wywodzili się oni ze znamienitego rodu francusko-austriackiego. Hrabia Roger Resseguier na świat przyszedł 17 listopada 1837 roku. Dosłużył się do stopnia rotmistrza i oficera marynarki, a także otrzymał order krzyża maltańskiego. W 1864 roku towarzyszył Maksymilianowi I (Rodzony brat panującego w tym czasie cesarza Austrii Franciszka Józefa) w podróży do Meksyku. Po swoim ślubie młode hrabiostwo Resseguier przeniosło się do Niska i zostali tam do roku 1912- Po śmierci swojego ojca hrabia Olivier odkupił od swojego brata znaczną część spadku. A samej Maria stała się właścicielką majątku Sopot. Przez ponad 40 lat ich panowania w Nisku, w znacznym stopniu przyczynili się do rozwoju gospodarczego i religijnego miasteczka. Z inicjatywy hrabiny powstała parafia Świętego Józefa, a natomiast Olivier troszczył się głównie o rozwój przemysłu, handlu, administracji oraz usług. W ciągu roku po ich przybyciu Nisko, dzięki ich walnym staraniom powstał 12 łóżkowy szpital. W 1871 po raz pierwszy stało się miastem powiatowym. Rozwijało się na masową skalę. W Latach 1873-1875 został wybudowany pałac, główna siedziba rodu Resseguierów. Od roku 1948 budynek pałacu stał się częścią obecnego szpitala powiatowego. Natomiast w 1878 został oddany do użytku budynek starostwa powiatowego (Dzisiejszy Urząd Gminy i Miasta Nisko). W 1880 roku powstał pierwszy hotel dla starosty i jego współpracowników, a w samym roku 1894 została oddana do użytku budynek cegielni, która została zmechanizowana w 1906 roku po wybudowaniu elektrowni w Nisku. Tym samym roku oddano do użytku nowy budynek poczty. W 1896 roku powstały także na zlecenie rządu austriackiego koszary wojskowe. Powstała też miejska rzeźnia, powołano też do życia straż ogniową. Zadbano również o rozwój sieci drogowej i nie tylko, bo od roku 1896 rozpoczęto budowę linii kolejowej Rozwadów-Przeworsk, a w samym 1900 roku została rozpoczęta budowa bitej drogi Nisko-Rzeszów (Droga Krajowa nr.19). Cztery lata później powstało Towarzystwo Gimnastyczne “Sokół”, oraz powstała też szkoła czteroklasowa. Tym razem zadbano o rozwój sportu i wykształcenia (Obchodzący w tym roku stulecie swojego istnienia Klub Sportowy “Sokół Nisko”, którzy jego pierwsi piłkarze wywodzili się z tego towarzystwa).

Chronologicznie wydarzenia związane z działalnością Resseguierów:

• 1897-Hrabina podejmuje decyzję o sprowadzeniu do Niska Zakonu sióstr służebniczek Dębickich, stała się ich główną fundatorką ich domu zakonnego oraz później budynku ochronki w Pławie (Dzielnica Stalowej Woli).

• 1906-Powstaje cmentarz na niżańskich Barcach.

• 1907- Z inicjatywy Marii i Oliviera powstał pomnik Pana Jezusa, a samo Nisko zostało poświęcone Sercu Bożemu, powstaje też figura Św. Rodziny w Sopocie.

• 1910- Na Malcach powstała duża kaplica (Obecnie jest częścią kościoła parafialnego). Działalność hrabiny obejmowała nie tylko budowę religijnego kultu, ale pomagała również osobom ubogim. Z jej osobistego polecenia zbudowano domki mieszkalne dla biednych pracowników leśnych z Barc (Dzielnica Niska). Hrabina bardzo chętnie zostawała matką chrzestną dzieci wywodzących z rodzin ubogich (Były objęte jej patronatem). Natomiast dzieci z niezamożnych rodzin dostawały od niej ubrania oraz otrzymywały zaproszenia na majówki organizowane przez nią i jej męża Oliviera. Maria, mimo że była dobrze sytuowana, znacznie postarała się pamiętać, że pieniądz sam w sobie nie ma w sobie żadnej wartości, jeśli jest odpowiednio spożytkowany. Majątek, który znalazł się w jej rękach starała się inwestować w rozwój miasta.

• 1912- Po ponad 40 latach panowania Olivier i Maria opuszczają Nisko i przenieśli się do Wiednia (Ich potomkowie żyją do dziś). Swoje dobra odsprzedali Niemcowi Maksymilianowi Francke. Na ten wpływ miała ówczesna sytuacja w Europie poprzedzająca wybuch w 1914 roku I wojny światowej oraz ich już podeszły wiek, oraz fakt, że nowi spadkobiercy ich majątku nie chcieli się nim zająć. Już w Wiedniu Maria Teresa zamieszkała w willi znajdującej się w dzielnicy Hietzing. Po śmierci swojego męża hrabina dobrowolnie opuściła willę i do końca swojego życia zamieszkała w domu starców.

• 15 marca 1928 r- Hrabina Maria umiera. Została pochowana na cmentarzu parafialnym w dzielnicy Hietzing w Wiedniu.

• Miała czternaścioro dzieci

Niemal wszystkie inwestycje rodziny Resseguierów w Nisku istnieją do czasów dzisiejszych. Oni udowodnili, że można poprawić sytuację nawet w najbardziej zacofanym region jakim była Galicja. Dzięki ich staraniom Nisko stało się 20 października 1933 roku miastem, dzięki tej rodzinie swoje istnienie zawdzięcza także Stalowa Wola.

Wszystkie zdjęcia i tekst pochodzą ze strony: http://www.strychwniebieskiejwilli.pl/inspiracje/niezwykle-historie/osobowosci/64-szlachetna-dama